Jaiseri Writes

यो लेख लेख्नु भन्दा अघि मैले धेरै पटक सोच्नु प¥यो । कतै म कसैको व्यक्तिगत जीवनमा हस्तक्षप त गर्न खोजीरहेको छैन भनी मैले बारम्बार आफैलाई प्रश्न गरे“ । तर एक सचेत नागरिक भएको र शिक्षकको जस्तो अभिभावकत्व निभाउनुपर्ने पेशा अ“गालेको भएर मैले यो विषयमा लेख्नै पर्छ भन्ने सोचे र कलम धसाउन सुरु गरे“ । कुरा के भने म एक पटक कक्षामा पढाउ“दै गर्दा मैले एक पसलको नाम लिन पुगेछु । त्यो पसलको नाम महिलाको नामबाट सुरु हुन्थ्यो ।मैले त्यो नाम लिने बित्तिकै कक्षामा पढिरहेका सबैले हा“स्दै नाम दोहो¥याउन भने । मैले उनीहरुको आग्रहलाई स्वीकार्दै नाम दोहो¥याए“ । यसपटक सबै जना एकैसाथ गलल हा“से । मैले सबैको मुहार जा“चे । ती मुहारहरु मध्ये एक छात्रको मुहार केही क्रोधित देखिन्थ्यो । उ हा“स्नेहरुलाई नियालेर हेरिरहेको थियो । मलाई कुरोको मेसो मिले मिले जस्तो भयो । म मुस्काउ“दै उ तर्फ हेरे“ । उ पनि केही मुस्कायो र अप्रत्यक्ष किसिमले केही छात्रको नाम लियो । अघि हा“स्ने जमात अझै जोरले हा“स्यो र यसपटक निसानामा कोही अरु नै थियो । अर्की एक जना छात्रा हा“स्नेहरुलाई क्रोधित नजरले हेर्दै थिइ र केहीलाई झपार्दै थिइ । मलाई क...

सुदूरपश्चिमलाई सुन्दर पश्चिममा रुपान्तरण गर्नका निम्ति सुदूरपश्चिममा पर्यटन विकासमा जोड दिनुपर्छ भन्ने उद्देश्यले विगतका दिनमा सुदूरपश्चिमको पर्यटक विकासको क्षेत्रमा थुप्रै प्रयासहरु भइरहेका छन् । त्यस्ता प्रयासहरुको फलस्वरुप सुदूर पश्चिमले नयाँ नाम समेत प्राप्त गरेको छः सुन्दर पश्चिम । सुदूर पश्चिमको पर्यटकीय सम्भावनाका बारेमा थुप्रै कुराहरु अहिले चर्चा परिचर्चाको विषय बनि सकेका छन् । विगतका दिनमा दुर्गमता र रुढीग्रस्त समाजको पर्याय बनेको सुदूरपश्चिम अबका दिनमा भने पर्यटकीय गन्तव्यको रुपमा समेत विकसित हुँदै आएको छ । सुदूरपश्चिमको खप्तड आजको दिन सम्म आइपुग्दा एक उत्तम गन्तव्यको रुपमा स्थापित भइसकेको छ । सुदूरपश्चिममा खप्तड जस्था थुप्रै गन्तव्यहरु छन् । साथै यहाँको विकट पहाडी भेगहरुमा वनभोज, भ्रमण, पद यात्रा, पर्वतारोहण, जल विहार, तिर्थाटन, वनस्पतिहरुको अध्ययन, वन्यजन्तुहरुको अध्ययन, बन्जी, ¥याफ्टिङ्ग, कायाकिङ्ग, क्यानोइङ्ग, प्याराग्लाइडिङ्ग, लगायतका साहसिक खेल, आदिको थुप्रै सम्भावनाहरु पाइन्छ । यी थुपै्र सम्भावनाहरु मध्ये केहीका बारेमा लेखिइसकेका छन् भने कतिका बारेमा अझै लेख्न ...

साहित्यिक कार्यक्रममा भाग लिने रहर अहिलेको होइन । सानै उमेर देखि नै  आफूले पढेका किताबका रचियताहरुका बारेमा बढि जान्ने इच्छा हुने उनीहरुसँग सम्बन्धित कुराहरु जान्ने इच्छा हुने र कुनै पनि बौद्धिक बहसका कार्यक्रममा सहभागी हुने रहर लाग्ने गथ्र्यो । कहिले समयले साथ नदिने कहिले अवसर नै नमिल्ने । यस्तै यस्तै भएको थियो । संयोगैले भनौँ यसपटक नारी साहित्य र नारी श्रष्टासँग सम्बन्धित कार्यक्रममा सम्मिलित हुन पाउने मौका जु¥यो । साहित्य सिद्धान्त र नारी समालोचक भनी नामाकरण गरिएको उक्त कार्यक्रममा महिलाहरुको बाक्लोे उपस्थिति देखिन्थ्यो । पुरुषहरु पनि उत्तिकै संख्यामा उपस्थित देखिन्थे । उसो त मलाई नारीवाद र नारीवादीहरु उति मन पर्दैनन् । एक लिङ्गको सत्ताको विरोधमा अर्को लिङ्गको सत्ताको वकालत गर्ने एक लिङ्गको वादको विरुद्धमा अर्को लिङ्गको वाद लाद्ने कुरा पटक्कै मन पर्दैैन । तर यसपटक बचन राख्नैको लागि भए पनि पुग्नै पर्ने थियो । त्यसैले पनि सहभागी हुन पुगेको थिएँ । कार्यक्रममा अर्चना थापाले प्रमुख बक्ताका रुपमा रहेकी डा.सुधा त्रिपाठी र अर्की बक्ता रजनी ढकालसँग साहित्य सिद्धान्त र नारी समालोचकक...

सुदूरपश्चिमका तराइ भेगका जिल्लाहरुमा वर्षायामको आगमन सँगै खोलानालाको जलस्तरमा वृद्धि आउने गरेको पाइन्छ । हिउँदमा सुख्खा देखिने कुलो कुलेसाहरुमा समेत वर्षायामका बेला पानी भरिभराउ हुने गर्दछ । घर आसपासका भैँसी बस्ने आहाल देखि लिएर निर्माण कार्यका लागि खनिएका खाल्डाखुल्डीहरु पनि पानीले भरिभराउ हुने गरेको पाइन्छ । ठूला नदीहरुमा त झन जलस्तर साविकको भन्दा ज्यादै नै बढि हुने गरेको देखिन्छ । बढेको जलस्तर एकातिर छ भने पानीको प्रवाह गति पनि उत्तिकै बढेको देखिने गरेको छ । यो जलस्तर र प्रवाह गतिमा भएको वृद्धिले बाढि पहिरो जस्ता प्राकृतिक विपत्तिका घटना निम्त्याउने कुरा त एकातिर छ भने अर्कोतिर वर्षेनी कैयौँ बालबालिका वा किशोरावस्थामा भरखर पाइला टेकेका विद्यालय जाने उमेरका किशोरकिशोरीहरुको जीवनज्योती निभाउने गरेको देखिएको छ । जलकृडाका लागि विभिन्न जलासयहरुमा पुग्ने वालवालिकाहरु वर्षेनी यस्ता जलासयहरुमा डुबेर ज्यान गुमाउन पुग्ने गरेका छन् । ठूला नदीहरुमा भन्दा पनि पत्याउनै गाह्रो लाग्ने साना तिना जलासयहरुमै त्यस्ता दुर्घटनाहरु घट्ने गरेको पाइन्छ । तराईको प्रचण्ड गर्मी छल्ने विकल्पहरु मध्...

म पुरुष हुँ । म छोरो, बाबु, दाजु, भाइ, पति, देवर, भिना, काका, भतिजा, शिक्षक, हाकीम, सहकर्मी, नोकर, आदि सबैसबै हुँ । तिमी नारीसँगको मेरो गहिरो नाता छ । तिमी मेरो अस्तीत्वको कारक हौ । तिमीले नै मलाई जन्म दियौ । तिम्रा झ्याम्टाहरु चुसेर म हुर्कें । तिम्रो भ्रातृत्व र साथीत्वमा मेरो किशोरावस्था कट्यो । तिम्रो पतिप्रेमले मेरो गृहस्थावस्था सुखमय बन्यो । तिमीलाई छोरीको रुपमा पाउँदा मलाई गर्व भयो । यसबेला सम्म तिमी अन्य नाताहरुका रुपमा पनि मेरो जीवनमा आएर त्यसलाई रसमय बनायौ । मलाई तिमी नहुँदाको आफ्नो एकल अस्तीत्वको कल्पना गर्नु छैन । तिमीसँग बिताएका सानापलहरु पनि मेरालागि ठूलै महत्व राख्छन् । त्यसै त कहाँ भनेका होलान र ठूला बुझक्कीहरुले कि नारी भनेको पुरुषको लागि ईश्वरले पठाएको स्वर्गको क्षतिपूर्ती हो भनेर । तिमीलाई उपहार भनेकोमा वस्तु सम्झेछ यस्ले त हामीलाई भनि नसोच्नु । तिमी उपहारको सट्टामा जे पनि राख्न सक्छौ । मलाई आपत्ती हुने छैन ।  तिमीसँगका नाताहरु सँधै सहज भएनन् । तिमी मसँग जुनसुकै नातामा भएपनि हामीदुईको बीचको एउटा आधारभूत नाता स्त्री–पुरुषको हुन्छ । म तिम्रो लागि एक पुरुष, अन...

 साउनको महिना सुरु भएसँगै चारैतिर हातमा मेहन्दीका अनेकानेक बुुट्टाहरुले सजिसजाउ नारी हातहरु देखिनु, तिनै हातहरुमा हरियो चुरा र सोमवारका दिन शिवालयहरुमा राता सारीहरुमा सजिएका नारी श्रद्धालुहरुको भीड देखिनु अहिलेको नयाँ संस्कृति जस्तै भइसकेको छ । अचेल सामाजिक संजालहरु मध्येको सर्वाधिक प्रयोग कर्ता भएको एक सामाजिक संजाल फेसबुकका भित्ताहरुमा यीनै कुराहरु देख्न सकिन्छ । साउनको १ गते देखिनै फेसबुकका नारी प्रयोगकर्ताहरुले हातमा मेहेन्दीका विभिन्न बुट्टाहरु बनाइएको आफ्ना हातका तस्वीरहरु प्रदर्शनीको क्रम प्रतियोगितात्मक रुपमै अगाडि बढेको देख्न सकिन्थ्यो । त्यस्तै हरियो चुरालाएको तस्वीरहरुको पनि कमि थिएन । यति हुँदा हुँदै समयानुकुल परिवर्तनलाई आत्मसाथ गर्न नसकन्ने नारी जमातहरुले भने यी सबै होडबाजी माथि प्रश्न तेस्र्याएका थिए । कसैले धर्मलाई नै प्रश्न गरेका थिए । साउने सोमबारमा मन्दिर नजानु अधर्मी हुनु हो कि त भनि प्रश्न गर्नेको पनि कमी थिएन । मन्दिर जाने महिलाको ताँतीमा आफू नमिसिएकोमा साययद उनीहरुले आफूमाथि त्यस्तो प्रश्न गर्न पुगेका होलान् । कतिले हरियो चुराको चलन माथि प्रश्न गरेका थि...